The Day That Was – 14 Jul 2021

1. आरोग्य आणि औषध क्षेत्रात सहकार्य करण्याबद्दल, भारत आणि डेन्मार्क यांच्यातील सामंजस्य कराराला केंद्रीय मंत्रिमंडळाची मंजुरी:

कराराचे लाभ :

– या द्विपक्षीय करारामुळे भारताचे आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय तसेच डेन्मार्कचे आरोग्य मंत्रालय आरोग्य क्षेत्रात संयुक्त उपक्रम राबवू शकतील तसेच तंत्रज्ञान विकसित करु शकतील. यामुळे, दोन्ही देशातील द्वीपक्षीय संबंध अधिक दृढ होतील.

– या द्विपक्षीय सामंजस्य करारामुळे, आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयातील सहकार्यात वाढ होईल आणि विशेष उपक्रम तसेच संशोधनाला प्रेरणा मिळेल. यामुळे दोन्ही देशातील नागरिकांचे आरोग्य सुधारण्यास मदत होईल.

Memorandum of Understanding (MoU) between India and Kingdom of Denmark on Cooperation in the field of Health and Medicine:

Benefits:

– The bilateral Memorandum of Understanding will encourage cooperation between the Ministry of Health and Family Welfare of the Republic of India and the Ministry of Health of the Kingdom of Denmark through joint initiatives and technology development in the health sector. It will strengthen bilateral ties between India and Denmark.

– The bilateral Memorandum of Understanding shall encourage cooperation between the Ministry of Health and Family Welfare of the Republic of India and the Ministry of Health of the Kingdom of Denmark through joint initiatives and development of research in the health sector. This will facilitate in improving the public health status of the people of both the countries.

2. भारत आणि रशियन महासंघादरम्यान पोलाद निर्मितीसाठी उपयुक्त कोकिंग कोळशासंदर्भातील सामंजस्य करार:

कराराचे लाभ :

– या सामंजस्य करारामुळे संपूर्ण पोलाद क्षेत्राला फायदा होणार असून त्यांचा उत्पादन खर्च कमी होईल. यामुळे देशातील पोलादाची किंमत कमी व्हायला मदत होईल आणि समानता आणि समावेशकतेला चालना मिळेल.

– भारत आणि रशिया यांच्यातील कोकींग कोळसा क्षेत्रातील सहकार्यासाठी या सामंजस्य करारामुळे एक संस्थात्मक यंत्रणा उपलब्ध होईल. पोलाद क्षेत्रात भारत सरकार आणि रशियन सरकारदरम्यान सहकार्याला बळकटी देण्याचा या सामंजस्य कराराचा उद्देश आहे. कोकिंग कोळशाच्या स्रोतांमध्ये विविधता निर्माण करण्याच्या उद्देशाने होणाऱ्या सहकार्याशी संबंधित कार्याचा यात समावेश आहे. 

Memorandum of Understanding (MoU) between India and Russian Federation on cooperation regarding coking Coal, which is used for Steel making:

Benefits:

– The MoU shall benefit the entire steel sector by reducing their input cost.  This may lead to reduction in cost of steel in the country and promote equity and inclusiveness.

– The MoU will provide an institutional mechanism for co-operation in the coking coal sector between India and Russia.

– The objectives of the MoU is to strengthen cooperation between Govt. of India and Govt of Russia in the steel sector.  The activities involved in the cooperation are aimed at diversifying source of coking coal.

3. केंद्रीय यादीतील इतर मागासवर्गीयांमधील उप-वर्गीकरणाच्या समस्येविषयी परीक्षण करण्यासाठी, राज्यघटनेच्या 340 व्या कलमाअंतर्गत उपलब्ध तरतुदीनुसार स्थापन करण्यात आलेल्या आयोगाचा कार्यकाल वाढवून देण्यास केंद्रीय मंत्रिमंडळाने दिली मंजुरी:

लाभ:

– संदर्भित प्रस्तावित मुदतवाढ आणि मिळालेला वाढीव कार्यकाल यामुळे आयोगाला विविध भागधारकांशी सल्लामसलत करून ओबीसींच्या उप-वर्गीकरणाच्या समस्येवर एक सर्वसमावेशक अहवाल सादर करणे शक्य होणार आहे.

अंमलबजावणी वेळापत्रक:

– आयोगाला 31.07.2021 पासून पुढील सहा महिन्यांची म्हणजे 31.01.2021 पर्यंतची मुदतवाढ देण्याबाबतचा आदेश राष्ट्रपतींच्या मंजुरीनंतर अधिसूचित करण्यात येईल.

Cabinet approves Extension of term of the Commission constituted under Article 340 of the Constitution to examine the issue of Sub-categorization within Other Backward Classes in the Central List:

Benefits:

– The proposed extension of tenure and addition in its terms of reference shall enable the “Commission” to submit a comprehensive report on the issue of sub-categorization of OBCs, after consultation with various stake holders.

Implementation Schedule:

– The Order of extension of the term of the “Commission” by 6 months beyond 31.7.2021 and till 31.01.2022 would be notified with the approval of the President.

4. केंद्र पुरस्कृत राष्ट्रीय आयुष योजना सुरू ठेवण्यास मंत्रीमंडळाची मंजुरी:

– किफायतशीर आयुष सेवा उपलब्ध करून देणे, आयुष रुग्णालये व दवाखाने सार्वत्रिक प्रवेशासाठी ती उपलब्ध होतील अश्या प्रकारे त्यात सुधारणा घडवून आणणे, प्राथमिक आरोग्य केंद्रे, सार्वजनिक आरोग्य केंद्रे, जिल्हा रुग्णालये येथे आयुषपद्धतीच्या उपचारांची सोय करणे, राज्यपातळीवरील शिक्षणसंस्थांची क्षमता वाढवून त्याद्वारे आयुष उपचार पद्धतींचे शिक्षण वाढवणे, नवीन रुग्णालय उभारणी ते 50 खाटां राखीव असणारे रुग्णालय यांना प्रोत्साहन, आयुष सार्वजनिक आरोग्य कार्यक्रमांतर्गत आयुष पद्धतीची- समग्र आरोग्यसंपन्नतेकडे नेणारी 12,500 आयुष उपचार व आरोग्यसंपन्नता उपचारपद्धती केंद्रे, आजारांचा विळखा कमी करण्याच्या दृष्टीकोनातून लोकांना स्वतःचे आरोग्य राखण्यासाठी सक्षम करणे आणि आजारांसंबधीत खर्चाचा भार कमी करणे या हेतूंनी आयुष उपचारांना सार्वत्रिक उपलब्धता मिळवून देणे हा भारत सरकारचा या केंद्र पुरस्कृत योजनेमागील उद्देश आहे.

– ही योजना देशात आयुष आरोग्य सेवा व संबधित शिक्षण उपलब्ध करून देण्यासाठी राज्ये तसेच केंद्रशासित प्रदेशांना, विशेषतः दुर्गम भागात सहकार्य करणे, अश्या प्रदेशांवर विशेष लक्ष पुरवणे आणि वार्षिक योजना आखताना अश्या प्रदेशांमध्ये जास्त संसाधने उपलब्ध करून देणे याद्वारे आयुष उपचार आणि औषधोपचार यामधील दरी सांधते.

या योजनेचे उद्दिष्ट-फलित खालीलप्रमाणे सांगता येतील.

– आयुष उपचारपद्धती उपलब्ध करून देणारी वाढती उपचार केंद्रे आणि त्या उपचारपद्धतीतील औषधांची तसेच त्यातील तज्ञांची वाढती उपलब्धता

– आयुष उपचारपद्धतीचे शिक्षण देणाऱ्या संस्थांना प्रोत्साहन देउन त्याद्वारे आयुष उपचारासंबधी शिक्षणाचा दर्जा वाढवणे,

– सार्वजनिक आरोग्य कार्यक्रमांद्वारे आयुष उपचारांच्या माध्यमातून सांसर्गिक तसेच असांसर्गिक आजारांना अटकाव करण्याचे लक्ष्य.

Cabinet approves continuation of centrally sponsored scheme National AYUSH Mission:

Centrally Sponsored Scheme of National AYUSH Mission is being implemented by Ministry of AYUSH, Government of India with the objectives of providing cost effective AYUSH Services, with a universal access through upgrading AYUSH Hospitals and Dispensaries, co-location of AYUSH facilities at Primary Health Centres (PHCs), Community Health Centres (CHCs) and District Hospitals (DHs), strengthening institutional capacity at the State level through upgrading AYUSH educational institutions, setting up of new up to 50 bedded integrated AYUSH Hospital, AYUSH Public Health programmes and operationalization of 12,500 AYUSH Health and Wellness Centres to provide services of a holistic wellness model based on AYUSH principles and practices so as to empower masses for “self-care” to reduce the disease burden, and out of pocket expenditure.

The Mission is addressing the gaps in health services through supporting the efforts of State/UT Governments for providing AYUSH health services/education in the country, particularly in vulnerable and far-flung areas. Under NAM special focus is given for specific needs of such areas and for allocation of higher resources in their Annual Plans.

The expected outcomes of the mission are as follows:

– Better access to AYUSH healthcare services through increased healthcare facilities offering AYUSH services and better availability of medicines and trained manpower,

– Improvement in AYUSH education through a well-equipped enhanced number of AYUSH educational institutions,

– To focus on reducing communicable/non-communicable diseases through targeted public health programmes using AYUSH systems of Healthcare.

5. वैज्ञानिकद्वारे रासायनिक उत्तेजनांच्या प्रतिसादाने आतड्यांसंबंधी जीवाणूंच्या वर्तनाचा मागोवा:

– मानवी आतड्यांमधील जिवाणू रहिवासी, ई-कोली रसायनांकडे किंवा त्यापासून दूर कसे जातात याचे रहस्य – केमोटाक्सिस नावाच्या घटनेने वैज्ञानिकांना दीर्घ काळापासून उत्सुक केले आहे. ई-कोली जीवाणू मानवी गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टमध्ये उपस्थित असलेल्या वेगवेगळ्या रसायनांच्या प्रतिसादात केमोटाक्सिस दर्शवितात.

– आतड्यांसंबंधी जीवाणूंमध्ये रसायनांना ई-कोलाईचा प्रतिसाद मानवी आतड्यांच्या कामात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.

– निसर्गाचे अनेक जीव त्यांच्या वातावरणातून प्राप्त झालेल्या रासायनिक सिग्नलला शारीरिक हालचाली किंवा केमोटाक्सिस म्हणून प्रतिसाद देतात. एक शुक्राणू पेशी केमोटाक्सिस वापरुन अंडाशय शोधते. पांढऱ्या रक्त पेशी ज्यांना जखम बरे होण्यासाठी आवश्यक आहे ते केमोटाक्सिसद्वारे दुखापत किंवा जळजळ होण्याचे ठिकाण शोधतात. फुलपाखरे देखील फुलांचा मागोवा ठेवतात आणि केमोटाक्सिसचा वापर करून नर कीटक त्यांच्या लक्ष्यावर पोहोचतात.

– ई-कोली अधिक पौष्टिक घटकांसह या प्रदेशात स्थलांतर करण्यासाठी धावण्या-गडबड गतीचा वापर करते. पौष्टिक रेणू सेल झिल्लीवर उपस्थित केमो-रिसेप्टर्सला बांधतात आणि हे इनपुट सिग्नल सिग्नलिंग नेटवर्कच्या सेन्सिंग मॉड्यूलद्वारे प्रक्रिया केले जाते आणि शेवटी सेलच्या धावण्या-गोंधळाच्या हालचाली सुधारते. सिग्नलिंग नेटवर्कचे रुपांतरण मॉड्यूल हे सुनिश्चित करते की इंट्रासेल्युलर व्हेरिएबल्स त्यांच्या सरासरी मूल्यांपासून खूप दूर वळत नाहीत.

– केमोटाक्सिसच्या नेटवर्क सिग्नलची एक महत्वाची बाब म्हणजे केमो-रिसेप्टर्सची सहकारीता किंवा क्लस्टरिंग प्रवृत्ती, जी इनपुट सिग्नल वाढविण्यास मदत करते आणि परिणामी, ई-कोली अगदी कमकुवत एकाग्रता ग्रेडियंटला प्रतिसाद देऊ शकते. अशा प्रकारे रिसेप्टर क्लस्टरिंग सेलची संवेदनशीलता वाढवण्यासाठी ओळखला जात असे. तथापि, अलीकडील काही प्रयोगांनी असे सिद्ध केले आहे की रिसेप्टर क्लस्टरिंगमुळे सिग्नलिंग नेटवर्कमध्ये चढउतार देखील होतात ज्यामुळे वैज्ञानिकांना सर्वोत्तम केमोटेक्टिक कामगिरी सक्रिय करणार्‍या परिस्थितीचा शोध घेण्यास प्रवृत्त केले जाते.

Scientists Track Behaviour of Intestinal Bacteria In Response To Chemical Stimuli:

– The mystery of how does the bacterial resident of the human intestine, the E-coli move towards or away from chemicals—a phenomenon called chemotaxis, has intrigued scientists for a long time. E-coli bacteria show chemotaxis in response to different chemicals present in human gastrointestinal tract.

– The response of E-Coli to chemicals in the intestine bacteria plays a crucial role in the functioning of the human intestine.

– Many organisms in nature respond to the chemical signal received from their environment by showing bodily motion or as chemotaxis. A sperm cell finds the ovum using chemotaxis. White blood cells that are needed for healing injuries find the site of injury or inflammation by chemotaxis. Butterflies also track flowers, and male insects reach their targets by using chemotaxis.  Understanding chemotaxis involves how it is affected by various conditions present inside the cell or in the environment.

– E-coli uses its run-and-tumble motion to migrate towards the region with more nutrients. The nutrient molecules bind to the chemo-receptors present on the cell membrane, and this input signal is processed by the sensing module of the signalling network, finally modulating the run-and-tumble motion of the cell. The adaptation module of the signalling network ensures that the intracellular variables do not deviate too far from their average values. – One important aspect of signalling network of chemotaxis is the cooperativity or clustering tendency of the chemo-receptors, which helps amplifying the input signal, and as a result, E-coli can respond to even very weak concentration gradient. Thus, receptor clustering was known to increase the sensitivity of the cell. However, some recent experiments have shown that receptor clustering also causes fluctuations in the signalling network triggering scientists to explore conditions that activate the best chemotactic performance.